Τίτλος Ερευνητικής Εργασίας:
«Παλιά επαγγέλματα της Φλώρινας»
Τάξη: Γ’ Γυμνασίου
Υπεύθυνος Καθηγητής:Βουγιουκλής Αθανάσιος
Σχολικό Έτος: 2014- 2015
Ο σιδεράς
Οχ σιδεράδες έφτιαχναν με τα χέρια τους ότι υπήρχε από μέταλλο, κυρίως σίδερο. Είχαν ένα μεγάλο φούρνο όπου φυσούσαν με μια φυσούναώστε να κρατάνε τη φωτιά αναμμένη και σε ψηλή θερμοκρασία. Σε αυτή τη φωτιά ζέσταιναν τα σίδερα για να τα κάνουν πιο εύπλαστα και στη συνέχεια τα έπιαναν με μια μεγάλη τανάλια και τα έβαζαν πάνω στο αμόνι. Το αμόνι ήταν μια μεγάλη σιδερένια βάση πάνω στην οποία έβαζαν τα σίδερα που θα επεξεργάζονταν. Εκεί χτυπούσαν το κοκκινισμένο από τη φωτιά σίδερο με ένα μεγάλο σφυρί και του έδιναν τη μορφή που ήθελαν. Η δουλειά αυτή ήταν πάρα πολύ σκληρή. Απαιτούσε δύναμη από το σιδερά γιατί δούλευε με τα σίδερα που ήταν βαριά κι ακόμα ήταν συνέχεια δίπλα στη φωτιά και ζεσταινόταν και γέμιζε και με μουντζούρες.
Ο Τσαγκάρης
Ο τσαγκάρης που μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ακόμα και σήμερα αλλά όχι με · τις δουλειές που έκανε κάποτε, επισκεύαζε χαλασμένα παπούτσια. Τα χρόνια εκείνα δει” είχαν την πολυτέλεια οι άνθρωποι να αγοράζουν παπούτσια κάθε φορά που χαλούσαν τα παλιά τους. Τα πήγαιναν λοιπόν στον τσαγκάρη και τα διόρθωνε. Τα μπάλωνε αν κάπου είχαν σχιστεί, τα κολλούσε αν είχαν τρυπήσει, και έβαζε καινούργιες σόλες όταν είχαν φθαρεί οι παλιές. Σήμερα βέβαια αυτό το επάγγελμα πάει να χαθεί αφού πριν καλά καλά χαλάσουν τα παλιά μας τα παπούτσια, αγοράζουμε καινούργια.
Ο Γαλατάς
Ο γαλατάς ήταν ο πρώτος πλανόδιος μικροπωλητής της ημέρας. Φόρτωνε τα γκιούμια με το φρέσκο γάλα στο γαϊδουράκι του και ξεκινούσε πρωί-πρωί απ’ το χωριό του για την πόλη. Έπρεπε να προφτάσει να εξυπηρετήσει όλους τους πελάτες. Την ίδια πάντα ώρα, πιστότατο ραντεβού, έδενε σε κάποιο δέντρο το ζώο του και ξεκινούσε το μοίρασμα. Έπαιρνε στο ένα χέρι το γκιούμι (βαθύ μπακιρένιο σκεύος με στόμιο) και στο άλλο τη μικρή κούπα, που ζύγιζε 1/2 της οκάς και χτυπούσε τις πόρτες. Ήξεραν οι νοικοκυρές κι έβγαιναν με την μπακιρένια κανάτα ή την κατσαρόλα στο χέρι. Μερικές πάλι για να μη σηκωθούν απ’ το κρεβάτι, άφηναν στην εξώπορτα το κατσαρολάκι να το γεμίσει ο γαλατάς. Το γέμιζε αυτός και έβαζε και μια πέτρα από πάνω για να μην αναποδογυρίσει το σκεύος καμιά γάτα.
Είχε συνήθως μόνιμους πελάτες, αν όμως τύχαινε και του περίσσευε γάλα, τότε έπαιρνε τους δρόμους φωνάζοντας: “Ο γαλατάς! Φρέσκο, ολόπαχο γάλα!” μέχρι να το 7ΐουλήσει όλο και να γυρίσει στο χωριό του. Τα χωριά γύρω από τη Θεσσαλονίκη τότε είχαν πολλή κτηνοτροφία. Αγελάδες, πρόβατα, κατσίκες. Άρμεγαν πρωί και βράδυ, κρατούσαν αυτό που ήταν να κάνουν τυρί ή γιαούρτι και το υπόλοιπο το πουλούσαν. Ο κόσμος στην πόλη το αγόραζε, επειδή ήταν φρέσκο και ολόπαχο. Δεν είχε καμιά σχέση μ’ αυτό που πίνουμε σήμερα. Μέχρι τη δεκαετία του 70 περνούσαν ακόμη γαλατάδες απ’ τις γειτονιές. Με τη λειτουργία όμως των εργοστασίων γάλακτος, χάθηκαν.
Ο βαρελάς ήταν τεχνίτης, ειδικός στην κατασκευή βαρελόσχημων και σκαφοειδών σκευών, μικρού ή μεγάλου μεγέθους, σκευών που απαιτούσαν ιδιαίτερη τεχνική] και ειδικά εργαλεία για καμπύλες επιφάνειες.
Το βαρέλι κατασκευαζόταν από ξύλο καστανιάς ή δρυός. Το ξύλο περνούσε από ειδική επεξεργασία και στη συνέχεια κοβόταν σε λεπτές σανίδες, τις οποίες βρέχανε για να μπορούν να πάρουν εύκολα την κατάλληλη κλίση. Στη συνέχεια τις ενώνανε και τις δένανε πρόχειρα με σύρμα. Κατόπιν περνούσανε τα σιδερένια στεφάνια και τα χτυπούσαν, για να σφίξουν καλά με ένα ειδικό εργαλείο, το ματσακόνι. Μετά τοποθετούσαν τους δύο επίπεδους πυθμένες από λεπτά φύλλα ξύλου. Στο πάνω μέρος του βαρελιού υπήρχε ένα άνοιγμα με καπάκι, απ’ όπου έριχναν μέσα το περιεχόμενό του. Στο κάτω μέρος, λίγο πάνω από τη βάση του, ή στο καπάκι υπήρχε μια ξύλινη – κάνουλα απ’ όπου άδειαζαν το λάδι, το κρασί κλπ.
Οι βαρελάδες δούλευαν με παραγγελίες. Εκτός από βαρέλια κατασκεύαζαν και άλλα είδη οικιακής χρήσεως από ξύλο: Ξύλινες κανάτες, τσότρες (ξύλινα δοχεία κρασιού), παγούρια κ.ά.
Τα σπουδαιότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο βαρελάς ήταν το πριόνι, το τρυπάνι, η ταλιαδούρα (είδος τσεκουριού), το καβουροσκέπαρο, η πένσα κ.ά. .Ξύλινα βαρέλια χρησιμοποιούν·και σήμερα οι άνθρωποι, όπου αποθηκεύουν κυρίως τρόφιμα και διάφορα είδη ποτών. Το πλαστικό όμως αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό το ξύλο.
Ο Πεταλωτής
Το παραδοσιακό επάγγελμα του πεταλωτή είναι από εκείνα που έχουν εκλείψει στις μέρες μας. Αυτό ήταν αναμενόμενο μια και τα συμπαθητικά τετράποδα (άλογα ή γαϊδουράκια) έχουν πάψει εδώ και χρόνια να αποτελούν μεταφορικό μέσο αφού αντικαταστάθηκαν από τα δίτροχα και τετράτροχα οχήματα. Η εργασία του πεταλωτή αφορούσε τη διαδικασία τοποθέτησης ή αντικατάστασης πετάλων στις οπλές των αλόγων ώστε να μην φθείρονται τα πέλματα και πονούν τα ζώα. Τα άλογα στην περιοχή μας χρησιμοποιούνταν όχι μόνο ως μεταφορικό μέσο ανθρώπων και προϊόντων αλλά και σε γεωργικές εργασίες όπως το όργωμα και το αλώνισμα.
Ο Αργυροχρυσοχόος
Η Μακεδονία μπορεί να καυχιέται για τους αργυροχρυσοχόους της Φλώρινας. Ήταν τεχνίτες του ασημιού οι λεγόμενοι ασημιτζήδες γιατί δούλευαν κυρίως ασήμι και τα κράματα γνωστά ως «φαρμακερά». Τα έργα των χρυσοχόων προορίζονταν για εκκλησιαστική και κοσμική χρήση:
Κατηγορίες: κοσμήματα, ιερά σκεύη. Διακρίνονται σε τεχνικές διακόσμησης:
- χαρακτή
- κτυπητή με πίσσα
- φουσκωτή
- τρυπητη η διάτρητη η στον αέρα
- συρματερή
- προσθετική
- καρφωτή, περίκλειστη
- σαβατή (χημική μέθοδος)
- χημική περίκλειστη με σμάλτο
- τεχνική της αλυσίδας
Η τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας μεταβιβαζόταν κληρονομικά ή μέσα στην κοινότητα και δεν ήταν εύκολα αποδεκτός ένας για γάμο αν δεν περνούσε έστω για λίγο από τον πάγκο του χρυσικού.
Ο Βεργοπλέκτης
Στη Φλώρινα με τις πολλές λίμνες και τα δασωμένα βουνά υπάρχει ευνοϊκό φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη φυτών, θάμνων και δέντρων των οποίων τα ευλύγιστα, μακριά και λεπτά κλαδιά προσφέρονται, για να γίνουν πλεκτά αντικείμενα για ποικίλες χρήσεις. Η υδροχαρής βλάστηση της Φλώρινας όπως καλάμια, ψαθιά, βέργες αναπτύσσονται μέσα σ? ένα πανέμορφο υδροβιότοπο. Το πλέξιμο της καλαμυκής ήταν μια συλλογική ρυθμική και απόλυτα συντονισμένη δουλεία που γινόταν με σύνθετο τρόπο από επτά άτομα. Τις καλαμωτές τις χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν ταβάνια. Σημαντική ήταν και η χρήση του καλαμιού για την κατασκευή καλαθιών που ήταν απαραίτητα για την φύλαξη προϊόντων. Οι Φλωρινιώτες έπλεκαν καλάθια από ιτιά και κάντρα. Το πιο όμορφο και παράξενο πλεκτό είδος είναι το πρεσπιωτικό καλάθι από κέδρο.
Ο Κηροπλάστης
Τα πανέμορφα παραδοσιακά πλεκτά κεριά της Φλώρινας είναι γνωστά στην δυτική Μακεδονία. Δύο είναι οι φάσεις των πλεκτών κεριών. Το φτιάξιμο του κέρινου κορδονιού που λέγεται «σαμας» και το πλέξιμο. Τα κεριά χωρίζονται σε κατηγορίες. Χαράς, για μεγάλους και μικρούς, κεριά του Πάσχα τα οποία ήταν άσπρα και κίτρινα. Υπήρχαν τα μεγάλα <μακρά κεριά του πένθους> ή νεκρικά ή ψυχοκεριά που έμοιαζαν σαν κουβάρια.
Ο Αγγειοπλάστης
Στη περιοχή μεταξύ Φλώρινας και Αρμενοχωρίου υπάρχει άφθονο χώμα κατάλληλο για πηλό. Η ύπαρξη πρώτης ύλης κοντά στη πόλη δημιούργησε το επάγγελμα του αγγειοπλάστη και την αγγειοπλαστική τέχνη. Η χρήση των πήλινων αγγείων ήταν κυρίως οικιακή (π.χ. στάμνες). Η χρήση τους ήταν για την αποθήκευση προϊόντων ή νερού ακόμα υπήρχαν και οι εθιμικές στάμνες της νύφης, νεκρικές, καλλωπιστικές, πήλινα κιουπιά για αποθήκευση τροφίμων, πήλινες κατσαρόλες, σφυρίχτρες και σταμνάκια για τα μικρά παιδιά τα οποία ήταν κατασκευασμένα από αγγειοπλάστες της Φλώρινας.