Την Τρίτη 9-11-2021 το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο – Γενικό Λύκειο της Φλώρινας γιόρτασε τον προστάτη Αγιό του Νεκτάριο, Μητροπολίτη Πενταπόλεως της Λιβύης. Μετά τη Θεία Λειτουργία πραγματοποιήθηκε ομιλία από τον Αν. Διευθυντή του Σχολείου κ. Δήμο Ισπυρίδη, ο οποίος αναφέρθηκε σ’ ένα μικρό μόνο μέρος από το ογκωδέστατο συγγραφικό έργο του Αγίου, το οποίο αφορά την αρετή. Παρέθεσε συγκεκριμένα σημεία από τα συγγράμματα του Αγίου Νεκταρίου τα οποία δεν αποτελούν μια απλή συγγραφή, αλλά μια πραγματική κατάθεση του εσωτερικού του κόσμου, της πίστης και του αγώνα του εναντίον της αμαρτίας.
Γίνεται φανερό ότι όταν ο Άγιος περιγράφει τα χαρακτηριστικά των αρετών, ουσιαστικά παρουσιάζει τον δικό του αγώνα, τα προσωπικά του βιώματα, την ίδια την ψυχή του που είναι πλημυρισμένη από την αγάπη προς τον Θεό. Διαλέγεται με τις αρετές, δείχνει ότι είναι ιδιαίτερα οικείες και τον οδηγούν στη μίμηση της εν Χριστώ ζωής. Έτσι αποκαλύπτεται η απαράμιλλη πίστη του στο Θεό, ο φωτεινός νους και η πνευματικότητά του.
Παρόλα αυτά ο Άγιος ζούσε μέσα στον κόσμο και επεδίωκε να συνδιαλέγεται με τους απλούς ανθρώπους για να τους διδάξει την αρετή με παράδειγμα τη ζωή του να τους μεταδώσει τις αλήθειες του Ευαγγελίου. Κατέλαβε αξιώματα, παρά τη θέλησή του τα οποία όμως, δεν τον επηρέασαν διότι οι αρετές και η πίστη του είχαν πολύ ισχυρά θεμέλια. Τα χρησιμοποίησε μάλιστα για τη διάδοση του Ευαγγελίου και όχι για την απόκτηση δόξας και κοσμικών τιμών.
Δεν δίστασε ποτέ να ταπεινώνει το φρόνημά του. Ήταν ολιγαρκής, ιδιαίτερα ασκητικός και ακτήμονας προσφέροντας ακόμη και το ράσο του. Ως επίσκοπος ήταν εργατικός, μετριόφρων και καταδεκτικός σε όλους, χωρίς έπαρση, διατηρώντας συγχρόνως την πρέπουσα σοβαρότητα. Ως δάσκαλος ήταν υπομονετικός, αγαπούσε τους μαθητές του φρόντιζε συνεχώς για την πρόοδο και την πορεία τους στο δρόμο της ιεροσύνης. Η προσευχή και η επικοινωνία του με τον Θεό αποτελούσαν προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω. Προσευχόταν με κάθε τρόπο και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες αιτούνταν τη βοήθεια και πρόνοια του Θεού, λησμονούσε τα γήινα και γεύονταν τα πνευματικά αγαθά με τους οφθαλμούς και τις αισθήσεις της ψυχής του.
Στα συγγράμματά του αναφέρει ότι η προσευχή είναι η κλίμακα που ανεβάζει το νου του ανθρώπου προς τον Ουρανό, η πνευματική θυσία και προσφορά προς τον γλυκύτατο Ιησού, καθώς και η έκφραση της αγάπης του προσευχομένου. Ισχυριζόταν ότι ο άνθρωπος είναι δυνατόν να προσεύχεται χωρίς να προφέρει καμία λέξη, αλλά να συνδυάζει εντός του κάθε τι πνευματικό σε μία νοερή προσευχή που τον ενώνει με το Θεό. Συγκεκριμένα λέγει ότι: «η προσευχή είναι έργον κύριον του ανθρώπου και προς τούτο επλάσθη ο άνθρωπος και έλαβε το κατ΄ εικόνα Θεού και ετέθη εν τω Παραδείσω. Ο άνθρωπος επλάσθη, ίνα υμνή τον Θεόν. Τούτο το προσήκον αυτώ έργον, τούτο μόνον εξηγεί την νοεράν αυτού φύσιν. Είναι φανερό ότι ο Άγιος είχε καλλιεργήσει τη νοερά προσευχή γι’ αυτό και την μνημόνευε συχνά.
Για την αρετή αναφέρει ότι είναι η εκούσια, και σταθερή γνώμη για την ολοκλήρωση του ηθικού νόμου από τον ελεύθερο άνθρωπο καθώς και η συνταύτιση της ελεύθερης βούλησής του προς το θείο θέλημα και το θείο νόμο, τον οποίο θεωρεί ως ίδιο νόμο, ως νόμο έμφυτο και ως νόμο του νου. Η αρετή είναι έμφυτη στον άνθρωπο και για να το δηλώσει αυτό αναφέρει συγκεκριμένα: «Ένεστι το ανθρώπω η τε διάθεσις και η κλίσις εις το προσεγγίζειν αεί τω Θεώ διά της τελειώσεως και αγιωσύνης. Η διάθεση αυτή πηγάζει από τη βούληση και παρακινεί τον άνθρωπο στην επίτευξη της αρετής. Το αβούλητον και το ανελεύθερον ως ακούσιο δεν είναι αρετή, αντιθέτως η αρετή είναι προαιρετική και εκούσια. Επιπροσθέτως η αρετή του ανθρώπου σχετίζεται άμεσα με το ύψιστο αγαθό, τη Βασιλεία του Θεού, όπου ο άνθρωπος μετέχει στην αγαθότητα και τη μακαριότητα του Θεού. Ο ενάρετος έστιν αγλαόν άγαλμα, διότι εγένετο εικών και ομοίωμα του πλάστου αυτού. Υπό αυτή την έννοια η αρετή δεν αυτονομείται, αλλά ούτε και αλλοτριώνεται. Αποκτά διαστάσεις υπερβατικές, καθώς ο άνθρωπος κατορθώνει την προσπέλαση του Θεού. Στον αγώνα για την κατάκτηση της αρετής η σάρκα και το πνεύμα αντιμάχονται. Σε αυτή τη σύγκρουση η αρετή καθίσταται το άθλον των νικητών. Η γνήσια και ανόθευτος αρετή συνοδεύεται από την ειρήνη της ψυχής, την απόλυτη πεποίθηση στο Θεό, την αγάπη προς Αυτόν και τον πλησίον, την παρρησία ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων, το θάρρος στα δεινά, την υπομονή, την παρηγοριά στις θλίψεις, την ελπίδα και την ομοίωση προς το Θεό». Επισημαίνει επιπλέον την αναγκαιότητα της αρετής για τους εξής λόγους: α) επειδή είναι απαίτηση της ψυχής, β) επειδή ο άνθρωπος αγαπά την αρετή και γ) λόγω του ότι οφείλει να ομοιωθεί ο άνθρωπος με το Θεό. Η χριστιανική αρετή ως μεγαλόφων κήρυξ φανερώνει τη φωτεινότητα της χριστιανικής πίστης. Χωρίζει τις αρετές σε δύο κατηγορίες, στις θεολογικές και στις ηθικές. Θεολογικές αρετές είναι η πίστη, η αγάπη και η Αρετή όπως ορίσθηκε από τη γενική ηθική, μπορεί να ονομασθεί και αρμονία του ηθικού βίου προς τον έμφυτο ηθικό νόμο, διότι συνίσταται εις την αρμονία των ψυχικών του ανθρώπου δυνάμεων, της γνώσεως, της βουλήσεως και της συναισθήσεως προς τη θεία βούληση, τον θείον νόμο, την ηθική ιδέα. Πότε η αρετή είναι γνήσια και ακραιφνής; Όταν είναι καθαρά και ανυπόκριτος· ήτοι όταν ασκήται εκ προαιρέσεως χάριν αυτής της αρετής· και ουχί προς επιτυχίαν σκοπού τινός.
Διδάσκει ότι η αρετή είναι ο μόνος τρόπος να υψωθεί και να διακριθεί κάποιος στον πνευματικό αγώνα. Είναι αυτή που δημιουργεί την ορθή ανισότητα και τις καλές διαφοροποιήσεις μεταξύ των ανθρώπων· όλα τα άλλα, οι τιμές και τα αξιώματα, δεν καταξιώνουν τους ανθρώπους ενώπιον του Θεού. Ακόμη και τα εκκλησιαστικά αξιώματα, που έχουν καθ΄ εαυτά την αξία τους, δεν εξυψώνουν τον κάτοχό τους. Θρησκεία άλλωστε, καθώς αναφέρει ο Άγιος, άνευ ηθικής είναι εμπαιγμός θείων και ανθρωπίνων πραγμάτων. Επιβάλλεται ο πιστός να εφαρμόζει τις θείες εντολές με όλες τις ευεργετικές συνέπειες που έχουν αυτές. Αναφέρει επιπλέον, ότι η αρετή είναι η μόνη ικανή για κάθε επιχείρησιν· είναι η μόνη που μπορεί να αναδείξει μεγάλους πολιτευτές, αγαθούς πολίτες, γενναίους άνδρες και κρατερούς οπλίτες. Είναι η διαπλαστική και διαμορφωτική δύναμη, που διαπλάθει και διαμορφώνει τους ζητούντες αυτήν. Μέσω αυτής αναδεικνύονται άνδρες ικανοί για όλες τις ανάγκες του κοινωνικού βίου και αληθώς ευδαίμονες. Περί της ηθικής τελείωσης σε σχέση με τα αξιώματα ο Άγιος Νεκτάριος λέγει: Το αξίωμα αποτελεί τιμή γι’ αυτόν που το έχει, αλλά δεν τον διακρίνει μεταξύ των αδελφών του Κυρίου, των χριστιανών δηλαδή. Μεταξύ των αδελφών του Κυρίου, άσχετα από τα αξιώματα, διακρίνονται μόνο οι μιμητές του Χριστού, διότι αυτοί φέρουν το αρχέτυπο της εικόνας και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που τους εξυψώνει σε περίωπτη δόξα και τιμή και μόνο αυτή η τιμή φέρει διάκριση και ανισότητα μεταξύ των ισότιμων της χάριτος. Ο τελειωθείς στην αρετή υπερέχει του μη τελειωθέντος και αυτός που δεν γεύτηκε εξ ολοκλήρου την αρετή υστερεί πολύ από αυτόν που ζει με την αρετή, ο δε αμελής και ακιδής, ο πνευματικά δηλαδή ράθυμος και αδιάφορος, υπολείπεται παρασάγκες από τον επιμελή και γρηγορούντα. Το αξίωμα λοιπόν δεν ανυψώνει τον κάτοχο, η αρετή είναι η μόνη υψοποιός δύναμη, η οποία και αρραβωνίζει με την τέλεια δόξα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Άγιος αφομοίωσε τις αρετές και τα χαρίσματα, με αποτέλεσμα να καταστεί θαυμαστή προσωπικότητα και φυσιογνωμία, ιερό πρόσωπο και κληρονόμος της ουράνιας βασιλείας. Η Θεία Χάρη τον μετέπλασε, τον καθάρισε και τον κατέστησε Άγιο, φίλο του Θεού.
Όλα τα παραπάνω πρέπει να αποτελούν κανόνα, οδηγό δηλαδή για όλους εμάς και δει για τους νέους ώστε, από πολύ νωρίς να ασκηθούμε εκτός από τα σωματικά και στα πνευματικά αθλήματα για να αποκτήσουμε ακόμη πιο πολύτιμα και σημαντικά έπαθλα που είναι οι αρετές, οι οποίες είναι μόνιμες και διαχρονικές και θα μας οδηγήσουν στον τελικό προορισμό μας που ως χριστιανοί δεν είναι άλλος από το να καταλάβουμε μία θέση κοντά στο Θεό.
